Wszystko co musisz wiedzieć o mieście
opawa
CZECHY
ATRAKCJe
Zachwycające zabytki tego urokliwego miasta są unikatowe w skali całego Śląska. Najwyższa wieża w regionie i największa ceglana budowla gotycka w Czechach, w połączeniu z licznymi świątyniami, tworzą niepowtarzalną, historyczną atmosferę.
CIekawostki
Opawa to miasto jedyne w swoim rodzaju. Miejscowa gwara, charakterystyczna wyłącznie dla tego regionu, podkreśla jego odrębność kulturową. To także miejsce narodzin jednego z najwybitniejszych czeskich poetów narodowych. Do tego trzeba dodać możliwość zjedzenia obiadu w XVI-wiecznej kamienicy!
Historia
Opawa od wieków odgrywała ważną rolę w dziejach Śląska. Jej znaczenie szczególnie wzrosło, gdy została stolicą Śląska Austriackiego — jednego z regionów Monarchii Habsburgów.
SPIS TREŚCI
ATRAKCJE
Dům umění
Wstęp: 80 koron normalny, 50 koron ulgowy
Dům umění to lokalny dom kultury, którego głównym przeznaczeniem jest działalność galerii sztuki. Prezentowane są tu wystawy czasowe artystów tworzących zazwyczaj w nurcie sztuki nowoczesnej. Galeria mieści się w dawnym klasztorze dominikańskim, którego początki sięgają jeszcze średniowiecza. W ramach Dům umění można zwiedzić obiekt ciekawszy niż sama galeria — kościół świętego Wacława.
To dawna świątynia dominikańska, wzniesiona na przełomie XIII i XIV wieku. Już w tamtym okresie została ozdobiona misternymi freskami, z których część zachowała się do dziś. W kościele grzebano także przedstawicieli dawnej szlachty. W XVIII wieku świątynię gruntownie przebudowano w stylu barokowym, wzbogacając ją o nowe zdobienia freskowe.
Kościół świętego Wojciecha
Wstęp: Bezpłatny
To bogato zdobiony barokowy kościół z końca XVII wieku, który zastąpił wcześniejszą, XIV-wieczną świątynię stojącą w tym miejscu. Został wzniesiony głównie w celu rekatolicyzacji miasta, zamieszkałego wówczas głównie przez ludność protestancką.
Wewnątrz znajduje się portal z łacińskim napisem Ad Maiorem Dei Gloriam (Na większą chwałę Bożą). Uwagę przyciąga także płaskorzeźba upamiętniająca trzech jezuickich męczenników, którzy ponieśli śmierć w Japonii. W świątyni umieszczono również figury jezuickich świętych. Ważnym elementem wystroju jest herb dynastii Luksemburgów, panujących w tym regionie w tamtym okresie.
Wnętrze kościoła zostało starannie wykończone w pierwszej połowie XVIII wieku. Niestety, wszelkie malowidła z tego okresu uległy zniszczeniu podczas bombardowania miasta w czasie II wojny światowej. Przetrwała jedynie część fresków w bocznych kaplicach.
Kościół Ducha Świętego
Wstęp: Bezpłatny
Początki kościoła świętego Ducha sięgają XIII wieku, kiedy został wzniesiony przez franciszkanów. W XIV wieku pod prezbiterium utworzono grobowiec Przemyślidów opawskich — ówczesnych władców miasta. Spoczęli tu również król Czech Jerzy z Podiebradów, wybrani przedstawiciele szlachty oraz uczeni. Niestety, pod koniec XVIII wieku, po pożarze kościoła, kryptę zasypano.
Kościół był także świadkiem wielu ważnych wydarzeń historycznych. To właśnie tutaj odbył się sejm czeskiego króla Władysława II Jagiellończyka oraz węgierskiego władcy Macieja Korwina.
W XVII i XVIII wieku świątynia została poważnie zniszczona w wyniku wojen, najazdów i pożarów. Odbudowę rozpoczęto w 1695 roku, nadając jej barokowy charakter. Wnętrze ozdobiono figurami nawiązującymi do postaci świętego Franciszka. Dodano również rzeźby innych świętych — Bonawentury, Ludwika oraz Jana Nepomucena.
Podczas II wojny światowej kościół spłonął. Po odbudowie został sekularyzowany przez władze komunistyczne i przez lata pełnił funkcję archiwum rolniczo-leśnego. Dopiero po uzyskaniu samorządności świątynię zwrócono zakonowi franciszkanów.
Konkatedra Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny
Wstęp: Bezpłatny
Jeden z najważniejszych budynków reprezentujących ceglasty gotyk, a zarazem najcenniejszy zabytek gotycki wzniesiony przez zakon krzyżacki. To również jedyna konkatedra w Czechach — konkatedra to drugi co do ważności kościół w diecezji. W tym przypadku główną świątynią jest katedra w Ostrawie, w ramach diecezji Ostrawsko-Opawskiej.
Początki konkatedry Najświętszej Maryi Panny sięgają XIII wieku, kiedy powstała dzięki wspólnym staraniom zakonu krzyżackiego i władz miejskich — później rywalizujących o wpływy w kościele. Świątynia była stopniowo rozbudowywana, m.in. o wieże. W XV wieku powstał ołtarz uznawany za jeden z najpiękniejszych w całych Czechach. Cennym dziełem jest także obraz Trójcy Przenajświętszej z 1452 roku, który zachował się do dziś.
W XVI wieku w świątyni zaczął rozwijać się styl renesansowy — powstawały nowe obrazy i nagrobki — te ostatnie można dziś podziwiać w zachodnim i południowym przedsionku. W kaplicy świętej Anny znajduje się natomiast obraz świętego Jana Nepomucena z XVII wieku — najstarsze wyobrażenie tego świętego na ziemiach czeskiego Śląska.
W XVIII wieku przeprowadzono remont w stylu klasycystycznym. Na przełomie XIX i XX wieku wprowadzono jedynie drobne zmiany, mimo ambitnych planów przywrócenia średniowiecznego charakteru świątyni. Kluczowym momentem w historii kościoła był rok 1996, kiedy nadano mu tytuł konkatedry.
Muzeum Ziemi Śląskiej
Wstęp: 100 koron normalny, 50 koron ulgowy
To najstarsze muzeum w Czechach, którego początki sięgają 1814 roku. Pod względem liczby prezentowanych zbiorów jest trzecim co do wielkości muzeum w kraju. Główny budynek również jest imponujący — wzniesiono go w XIX wieku na miejscu dawnego zamku opawskiego.
Jedną z głównych wystaw prezentowanych w muzeum jest Przyroda Śląska, obejmująca imponującą kolekcję rozmaitych zwierząt. Znaleźć tu można nie tylko ptaki, ssaki czy płazy, ale także różnego rodzaju stawonogi i mięczaki. Ekspozycja obejmuje również egzemplarze mchów, porostów i grzybów.
Drugą najważniejszą ekspozycją jest Encyklopedia Śląska, poświęcona kulturze i historii regionu. W formie alfabetycznej przedstawiono tu różne elementy związane z czeskim Śląskiem: od wyposażenia kościelnego i przedmiotów codziennego użytku dawnych mieszkańców, po tablice informacyjne opisujące znane postacie związane z Opawą.
Oprócz tego w muzeum organizowane są wystawy czasowe. W czerwcu 2025 roku były to ekspozycje poświęcone tematyce morskiej oraz wystawa sztuki nowoczesnej.
Rynek górny
Wstęp: Bezpłatny
Górny Rynek był centrum miasta już od czasów średniowiecza. Najważniejszym jego elementem jest wieża ratuszowa, znana jako Hláska. Ma 60 metrów wysokości i jest jednym z symboli Opawy. Jej początki sięgają czasów powstania miasta. W średniowieczu pełniła funkcję punktu obserwacyjnego — wypatrywano z niej pożarów. Obok znajdowała się również waga miejska, która odgrywała ważną rolę na tutejszym rynku handlowym. W kolejnych stuleciach wieża była wielokrotnie przebudowywana. Ostatnia gruntowna renowacja miała miejsce w 2006 roku.
Warto także zwrócić uwagę na Teatr Śląski, pochodzący z lat 1804–1805. Został zbudowany w stylu klasycystycznym i jest jednym z najstarszych tego typu obiektów w Czechach. Pod koniec XIX wieku budynek przebudowano w stylu neorenesansowym, który zachował się do dziś. Co ciekawe, teatr nadal działa i można w nim regularnie oglądać spektakle.
Rynek dolny
Wstęp: Bezpłatny
Dolny Rynek to bodaj najpiękniejszy punkt miasta. To właśnie tutaj znajduje się monumentalny kościół świętego Wojciecha. Przed świątynią wznosi się klasyczna kolumna maryjna — obiekt stawiany niegdyś jako forma ochrony przed zarazą lub jako podziękowanie za jej ustąpienie.
Ciekawym, choć kontrowersyjnym elementem Dolnego Rynku jest rzeźba o nazwie Špion, co można przetłumaczyć jako szpieg. Powstała w 2003 roku i, według niektórych interpretacji, przedstawia… mrówkojada? Mówi się, że mieszkańcy mają przez nią żal do władz miasta — wielu uważa, że nowoczesna forma rzeźby nie pasuje do otoczenia zabytkowych kamieniczek i barokowego kościoła.
Sobkův palác
Wstęp: Bezpłatny
Sobkův palác, znany również jako pałac Sobków, to zabytkowy budynek z początku XVIII wieku. Uważany jest za jeden z najpiękniejszych świeckich zabytków Opawy. Został wzniesiony w stylu późnobarokowym, z którego do dziś zachowała się część oryginalnego sklepienia.
Na fasadzie pałacu można dostrzec polski akcent — wmurowaną kopię obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej. Obecnie budynek znajduje się w rękach prywatnej firmy i można go podziwiać jedynie z zewnątrz.
kościół świętego Wacława
Kościół Ducha Świętego
Teatr Śląski
Kościół świętego Wojciecha
Sobkův palác
Hláska — wieża ratuszowa
CIEKAWOSTKI
Opawski poeta sprzeciwu.
Jednym z najważniejszych obywateli Opawy jest Petr Bezruč. Urodzony w 1867 roku, jeszcze w czasach Monarchii Habsburskiej, stał się jednym z kluczowych czeskich poetów przełomu XIX i XX wieku.
Mimo że pochodził z Opawy, w młodości został zmuszony do przeprowadzki do Brna z powodu proczeskiego aktywizmu swojego ojca. Po osiągnięciu dorosłości rozpoczął studia z zakresu klasycznej filozofii w Pradze, których jednak nie ukończył. Zatrudnił się jako urzędnik pocztowy w małym miasteczku. W 1888 roku opublikował swoje pierwsze dzieło w gazecie, pod pseudonimem Ratibor Suk.
W 1893 roku samobójstwo popełnił jego bliski przyjaciel. W następstwie tej tragedii Bezruč poprosił o przeniesienie do Brna, gdzie kontynuował pracę. Rok później zmarła jego matka, a poeta podjął się opieki nad młodszym bratem. Tworzył dalej — w 1899 roku próbował opublikować trzy tomy poezji, jednak ze względu na austriacką cenzurę ukazał się tylko jeden z nich.
Przełomem w jego karierze był rok 1909, kiedy opublikował zbiór wierszy zatytułowany Pieśni Śląskie (Slezské písně), zawierający 54 utwory. Jego twórczość była głęboko zakorzeniona w osobistych doświadczeniach — cierpiał na chorobę płuc, która powodowała krwotoki, przeżył zawód miłosny, doświadczył załamania nerwowego. Przede wszystkim jednak jego poezja była wyrazem sprzeciwu wobec prześladowań narodowych i społecznych, a także manifestem czeskości Śląska Cieszyńskiego. W swoich tekstach nie stronił od antyniemieckich i antypolskich akcentów.
Pieśni Śląskie pozostały jego jedynym dziełem literackim, choć poeta przez lata pracował nad jego udoskonaleniem — dodawał nowe wiersze, modyfikował rytm i zmieniał słowa. Zbiór ten nie ma odpowiedników w literaturze czeskiej — jego styl i tematyka są absolutnie wyjątkowe. Z upływem lat Bezruč stawał się coraz bardziej zamknięty w sobie, unikając życia towarzyskiego. Zmarł w 1958 roku,
Pieśni Śląskie doczekały się 44 wydań i zostały przetłumaczone na wiele języków. W 1945 roku Petr Bezruč został uhonorowany tytułem Poety Narodowego Czechosłowacji. W Opawie znajduje się też muzeum poświęcone temu artyście.
Kulinarna podróż do Opawy
Ciekawym sposobem na spędzenie czasu w Opawie jest skorzystanie z lokalnej oferty gastronomicznej. Jednym z polecanych miejsc jest popularna restauracja U Bílého koníčka, co można przetłumaczyć jako Pod Białym Konikiem.
Lokal mieści się w zabytkowej kamienicy, której historia sięga aż XIII wieku. Budynek został gruntownie przebudowany w XVI wieku, a jego historyczny charakter z tego okresu zachował się do dziś. Kamienica została wpisana na listę zabytków, a w latach 2004–2006 przeszła kompleksową renowację. Efekty tych prac zostały docenione — budynek zdobył nagrodę Fasada Roku 2005.
Wnętrze restauracji również zachwyca. Na parterze można podziwiać piękne, zdobione sklepienia, które nadają miejscu niepowtarzalny klimat i podkreślają jego wielowiekową historię.
Monarchowie kontra rewolucja
Z Opawą wiąże się ważne wydarzenie historyczne — drugi kongres Świętego Przymierza, znany jako kongres opawski. Odbył się on w 1820 roku i zgromadził przedstawicieli trzech głównych mocarstw: Rosji, Prus i Austrii.
Władcy tych państw — car Aleksander I, cesarz Franciszek I oraz przedstawiciele króla Prus Fryderyka Wilhelma III — spotkali się w Opawie, by omówić narastające napięcia społeczne i polityczne w Europie. Szczególny niepokój budziły rewolucje oraz rosnące poparcie dla idei konstytucyjnych i liberalnych, które zagrażały porządkowi ustanowionemu po kongresie wiedeńskim w 1815 roku.
Obrady trwały ponad dwa miesiące, a ich rezultatem było potwierdzenie zasad wzajemnej współpracy monarchów w celu utrzymania konserwatywnego ładu w Europie. Uzgodniono, że w razie wybuchu rewolucji w którymkolwiek państwie europejskim, członkowie Świętego Przymierza mają prawo interweniować zbrojnie, aby przywrócić porządek.
Kongres opawski stał się symbolem konserwatywnej reakcji wobec europejskich ruchów wolnościowych i jednym z ostatnich dużych zjazdów monarchów epoki postnapoleońskiej.
Prošu, smič se
Dla osób zainteresowanych lingwistyką ciekawostką może być fakt, że region Opawy posiada własny, charakterystyczny dialekt, nieco odmienny od standardowego języka czeskiego. Należy on do zachodniej grupy tzw. gwary laskiej.
Do głównych cech tego dialektu należy m.in. zamiana samogłoski a na i, np. smič se zamiast standardowego smát se (śmiać się). W 3. osobie liczby mnogiej często pojawia się końcówka -u, zamiast typowych dla czeskiego form -jí, -í czy -ou. Na przykład: oni prosí zmienia się na oni prošu. Odmienne są również niektóre zaimki.
Warto podkreślić, że wszystkie gwary laskie są blisko spokrewnione z językiem śląskim i stanowią formę przejściową między dialektami morawskimi a śląskimi. W przeszłości niektórzy polscy językoznawcy klasyfikowali je wręcz jako odmianę języka polskiego. Dziś taka teoria jest już rzadko przyjmowana, choć warto wspomnieć o cechach, które ją wspierały — m.in. akcent na przedostatnią sylabę (tak jak w polskim) oraz brak różnicy w długości samogłosek.
W dialekcie tym pojawiają się również głoski charakterystyczne dla języka polskiego, ale nieobecne w standardowym czeskim, takie jak: dz, dž czy ł.
Beethoven jest tylko jeden
Jedną z bardziej zabawnych historii związanych z XIX-wieczną Opawą jest ta dotycząca wizyt samego Ludwiga van Beethovena. W 1806 roku kompozytor odwiedził wieś w pobliżu Opawy, gdzie popadł w konflikt z księciem z rodu Liechtensteinów. Próbowano wówczas zmusić go do zagrania koncertu dla francuskich oficerów. Beethoven, oburzony, natychmiast opuścił rezydencję i udał się do Opawy, pozostawiając po sobie słynną frazę:
Tym, kim pan jesteś, jesteś przypadkiem i z urodzenia. Tym, kim ja jestem, jestem z własnej zasługi. Książąt było i będzie tysiące — Beethoven jest tylko jeden.
Beethoven powrócił do Opawy jeszcze raz, w 1811 roku. Uczestniczył wtedy w mszy C-dur w kościele św. Ducha. Choć jego słuch był już znacznie osłabiony, nie przeszkodziło mu to w stanowczej reakcji, gdy dyrygent nie radził sobie z prowadzeniem utworu — Beethoven wstał, odebrał mu batutę i sam poprowadził dalszą część mszy.
Ceglany kolos
Być może dość nietypową ciekawostką jest rekord, którym może poszczycić się konkatedra Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. Okazuje się, że to największa gotycka świątynia w Czechach zbudowana z cegły. Kościół wyróżnia się również swoją wieżą, która mierzy aż 102 metry wysokości. To jednak nie jedyny rekord — jest to także najwyższa wieża na całym Śląsku.
U Bílého koníčka
Herb Opawy
Muzeum Ziemi Śląśkiej
Konkatedra Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny
HISTORIA
Od pawia do Opawy
W zamierzchłych czasach, na miejscu, gdzie dziś znajduje się miasto, swoje namioty rozbili dwaj zamożni panowie. Gdy rano wstali, zauważyli, że przez te tereny przejeżdżają kupcy — którzy natychmiast zaczęli prezentować przeróżne towary sprowadzone ze wschodu. Wśród nich znalazły się bogato zdobione noże, miecze i egzotyczne przyprawy. Jednak największe wrażenie zrobił na nich niezwykły ptak.
Tym cudownym zwierzęciem był paw, który od razu stał się kością niezgody. Kupcy sami nie wiedzieli, komu go sprzedać, więc zaproponowali, że wrócą za rok i przywiozą kolejnego. Po długiej kłótni panowie w końcu się pogodzili. Jeden z nich postanowił poczekać — i założyć tu miasto. Na pamiątkę sporu o niezwykłego ptaka, chciał nazwać nowy gród właśnie jego imieniem. Paw jednak wydał się zbyt krótki, więc skoro kłótnia była o to zwierzę, zdecydował: miasto będzie nazywać się o pawia (czes. o páva).
Oczywiście to tylko legenda. W rzeczywistości pochodzenia nazwy miasta szuka się raczej w językach dawnych ludów — germańskim i celtyckim. Pierwszy wskazuje na słowo apa, a drugi na ahawa — oba oznaczają wodę. Najprawdopodobniej to właśnie od nich Czesi wywiedli dzisiejszą nazwę Opava.
Miasto z królewskiego nadania
W dawnych czasach na tych terenach istniała osada plemienia Golęszyców. Pierwsze pisemne wzmianki o niej pochodzą jednak dopiero z 1195 roku, gdy wchodziła już w skład państwa czeskiego. Niedługo później, bo w 1224 roku, Opawa otrzymała pierwsze prawa miejskie, co czyni ją jednym z najstarszych miast w Czechach.
Już w 1247 roku miastu nadano kolejne przywileje — w tym prawo do organizowania corocznych targów. Dodatkowo, Opawa została zwolniona z płacenia ceł, co miało ułatwić życie mieszkańcom po najeździe mongolskim w 1241 roku.
Kluczowym momentem w dziejach miasta był rok 1269, kiedy to król Czech, Przemysł Ottokar II, wydzielił Opawę wraz z okolicznymi ziemiami i nadał je swojemu nieślubnemu synowi. W ten sposób Mikołaj I z dynastii Przemyślidów został pierwszym księciem opawskim, a samo Księstwo Opawskie istniało w pewnej niezależności przez kolejne kilkaset lat.
Opawa między Czechami a Śląskiem
Na początku XIV wieku, gdy w Czechach doszło do zmiany dynastii, a władzę objął Henryk Karyncki, ziemia opawska została zastawiona Bolesławowi III Rozrzutnemu z Brzegu (więcej o Brzegu — tutaj). Wykupił ją dopiero kolejny król, Jan z dynastii Luksemburgów. Mikołajowi I pozostawiono jedynie lokalny zamek, natomiast całą ziemię opawską włączono z powrotem do Korony Czeskiej.
Syn Mikołaja I, Mikołaj II, początkowo wziął udział w buncie na Morawach przeciwko królowi Janowi, lecz ostatecznie zdecydował się poprzeć jego rządy. Za lojalność został wynagrodzony — w 1318 roku otrzymał ziemię opawską w dziedziczne władanie. Potwierdzono również jego tytuł księcia opawskiego, co oznaczało, że po jego śmierci władzę dziedziczyć miały jego dzieci jako wasale królów czeskich.
Mikołaj II prowadził aktywną politykę poszerzania swoich wpływów. W 1337 roku, po śmierci swojego szwagra z Raciborza, przejął tamtejsze ziemie, tworząc księstwo opawsko-raciborskie. W 1358 roku wziął udział w uroczystościach związanych z chrztem Litwinów. Natomiast dzięki małżeństwu zawartemu w 1361 roku, udało mu się na krótko przywrócić do Opawy wcześniej utraconą ziemię prudnicką.
W cieniu Jana Husa
Po śmierci Mikołaja II w 1365 roku, władzę nad księstwem przejął jego syn, Jan I, z wyjątkiem Prudnika, który powrócił pod panowanie książąt z Niemodlina. Jan I rządził samodzielnie aż do 1377 roku, kiedy to — pod naciskiem młodszych braci i miejscowej szlachty — zdecydował się podzielić kraj, wydzielając im odrębne dzielnice. Sam zatrzymał Racibórz, a władzę nad Opawą przekazał dwóm braciom. Dodatkowo od księstwa oddzielono Głubczyce oraz Karniów.
W tym czasie Opawa była ważnym ośrodkiem rolniczym i rzemieślniczym, posiadała dwa place targowe oraz trzy bramy wjazdowe. W XIV wieku miasto zyskało również jeden ze swoich najcenniejszych zabytków — Konkatedrę Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, zbudowaną w stylu gotyckim. To właśnie tam chowano zmarłych książąt opawskich.
Opawą wspólnie rządzili Przemek i Wacław, jednak po śmierci Wacława jedynym władcą pozostał Przemek. Początek XV wieku przyniósł nowe wyzwania — rozpoczęły się wojny husyckie. Po spaleniu na stosie czeskiego reformatora Jana Husa, społeczeństwo czeskie zbuntowało się przeciwko królowi Zygmuntowi Luksemburgowi, który był jednym z głównych odpowiedzialnych za jego śmierć.
Przemek, jako lojalny wasal króla Czech, początkowo stanął po stronie panujących Luksemburgów. Jednak siła husytów rosła — odnosili kolejne zwycięstwa i wkraczali na sąsiednie ziemie. W 1427 roku dotarli także do Opawy. Aby uchronić miasto przed zniszczeniem, Przemek zdecydował się przejść na husytyzm. Mimo to, miasto ucierpiało wskutek działań wojennych. Zaledwie cztery lata później, w 1431 roku, duża część Opawy została zniszczona przez pożar.
Krzyż i Korona
Po śmierci Przemka władzę w księstwie przejęli jego synowie. Jednak los nie był im łaskawy — kolejni z nich umierali dość szybko, przez co w 1452 roku u steru pozostał już tylko Ernest Opawski. Mimo wcześniejszych obietnic złożonych braciom, Ernest rozpoczął wyprzedaż majątku. Żyjąc ponad stan, szybko popadł w długi. W 1456 roku zdecydował się sprzedać księstwo Piastom opolskim. Niedługo później Opawę odkupił Jerzy z Podiebradów, husycki król Czech. Część księstwa przekazał swojemu synowi, hrabiemu Kłodzka — Wiktorynowi.
Warto zaznaczyć, że już od XV wieku Opawa była uważana za część Górnego Śląska. Miało to związek z silnymi więzami z pobliskim Raciborzem, a także trwałym oderwaniem się Opawy od bezpośredniego wpływu korony czeskiej. Książęta z dynastii Przemyślidów opawskich funkcjonowali podobnie jak śląscy Piastowie, a często byli z nimi spokrewnieni.
Tymczasem w Czechach narastał konflikt między królem a Kościołem katolickim. Papież Jan II odebrał Jerzemu prawo do korony, a część katolickiej szlachty odmówiła mu posłuszeństwa. Sytuację postanowił wykorzystać król Węgier — Maciej Korwin, który podjął próbę przejęcia władzy w Czechach. Lata konfliktów doprowadziły do podziału kraju na rywalizujące ze sobą obozy.
Świadomy zagrożenia i wątpliwej przyszłości swojego syna na tronie, Jerzy z Podiebradów zdecydował się przekazać koronę Jagiellonom. Po jego śmierci, do wojny po stronie Czech włączyło się Królestwo Polskie. Paradoksalnie jednak Wiktoryn, syn Jerzego, opowiedział się po stronie Macieja Korwina. Konflikt zakończył się zwycięstwem Jagiellonów — również Węgry przeszły pod ich władzę.
W nowych realiach politycznych, Opawa została oddana wiernemu Czechom księciu cieszyńskiemu. Po jego śmierci księstwo zostało inkorporowane bezpośrednio do Korony Czeskiej, kończąc tym samym długą historię względnej niezależności tej części Śląska.
53 dni oblężenia i 30 lat wojny
XVI wiek przyniósł Europie kolejną falę reformacji. Jej symbolicznym początkiem było ogłoszenie w 1517 roku przez Marcina Lutra słynnych 95 tez, co stanowiło kontynuację reformacyjnych idei zapoczątkowanych wcześniej przez Jana Husa. Już od 1525 roku luteranizm zaczął dynamicznie rozwijać się również w Opawie, czyniąc z niej jeden z ważniejszych ośrodków protestantyzmu na Śląsku.
W międzyczasie zaszły istotne zmiany polityczne — po śmierci Ludwika Jagiellończyka w 1526 roku, Czechy i Węgry przeszły pod panowanie Habsburgów. Nowa dynastia, mocno związana z katolicyzmem, zdecydowanie sprzeciwiała się reformacyjnym prądom. Przez kolejne dekady napięcia między protestantami a katolikami w regionie narastały.
Na początku XVII wieku sytuacja stawała się coraz bardziej napięta. W 1607 roku doszło do zbrojnej interwencji biskupów katolickich w Opawie, w odpowiedzi na spory religijne z radą miejską. Oblężenie miasta trwało aż 53 dni. Niewiele później, w 1613 roku, księstwo opawskie przekazano Karolowi I z Liechtensteinu — celem tej decyzji była intensyfikacja rekatolicyzacji regionu.
W 1618 roku rozpoczęła się wojna trzydziestoletnia — jeden z najbardziej wyniszczających konfliktów w historii Europy. Czesi, wspierani przez część Śląska, zbuntowali się przeciwko władzy Habsburgów. Po stronie protestantów stanęli również Szwedzi, Niemcy oraz Węgrzy. Kluczowa bitwa pod Białą Górą zakończyła się zwycięstwem wojsk cesarskich, a Karol I Liechtenstein, który aktywnie wspierał Habsburgów, został za zasługi nagrodzony księstwem karniowskim, co po raz pierwszy od 1377 roku doprowadziło do połączenia Opawy i Karniowa.
W kolejnych latach wojny Opawa przechodziła z rąk do rąk — najpierw została zdobyta przez Duńczyków, a następnie przez Szwedów. Kolejne okupacje i grabieże spustoszyły miasto i całą okolicę. Nawet po zakończeniu wojny w 1648 roku, sytuacja była trudna.
Miasto na rubieży imperiów
Po wojnie ewangeliccy Czesi zostali zmuszeni do opuszczenia miasta, a ich miejsce zajęli sprowadzeni osadnicy niemieccy. Rozpoczął się intensywny okres germanizacji oraz rekatolicyzacji — resztki czeskiej ludności były prześladowane, a ich udział w życiu publicznym znacząco ograniczono.
Lichtensteinowie, choć formalnie sprawowali władzę nad księstwem karniowsko-opawskim, w praktyce skupiali się bardziej na umacnianiu swojej dynastii, zarządzaniu hrabstwem Vaduz oraz rozwijaniu imponującej kolekcji dzieł sztuki. Ród był ściśle związany z austriackim dworem cesarskim, a jego główną siedzibą był Wiedeń, gdzie Jan Adam z Liechtensteinu wybudował okazały pałac i prowadził działalność finansową, m.in. zarządzając bankiem.
Punktem zwrotnym w historii regionu stały się wojny śląskie w XVIII wieku — seria trzech konfliktów zbrojnych, podczas których rosnące w siłę Prusy starały się wyrwać Śląsk spod władzy austriackiej. Co ciekawe, sam król pruski Fryderyk II był początkowo zaskoczony sukcesem swojej kampanii — pierwotnie planowano zająć jedynie Dolny Śląsk, jednak zwycięstwa militarne umożliwiły Prusom zajęcie także większości Górnego Śląska.
W wyniku zawartego w 1742 roku pokoju wrocławskiego, granicę między oboma państwami ustalono wzdłuż rzeki Opawy. Miasto Opawa pozostało w granicach Monarchii Habsburgów, jednak Austria utraciła znaczną część terytorium dawnego księstwa opawskiego. Od tego momentu Opawa zaczęła pełnić nową rolę — stała się głównym ośrodkiem Śląska Austriackiego. A od 1793 roku pełniła funkcję stolicy tzw. kraju koronnego, będącego odpowiednikiem dzisiejszego województwa.
Czeskie miasto narodu niemieckiego
Początek XIX wieku to okres intensywnego rozwoju kulturalnego Opawy. W 1805 roku powstał istniejący do dziś Teatr Śląski, a w 1814 roku otwarto drugie najstarsze muzeum na Śląsku, które również przetrwało do naszych czasów. Zmieniała się również urbanistyka miasta — w 1834 roku zburzono dawne mury miejskie, a w ich miejscu zaczęto zakładać parki, inspirowane rozwiązaniami stosowanymi w Wiedniu. Z kolei w 1892 roku rozebrano zrujnowany zamek książąt opawskich, symbol dawnej książęcej przeszłości miasta.
W tym samym okresie Opawa odgrywała także istotną rolę polityczną. W 1820 roku odbył się tu drugi kongres Świętego Przymierza — zjazd monarchów Austrii, Prus i Rosji, mający na celu tłumienie ruchów konstytucyjnych i liberalnych w Europie. W 1849 roku powołano Ziemski Rząd Śląski, którego sześciu posłów zasiadało w parlamencie austriackim. W tym samym czasie Śląsk wydzielono jako osobną część Monarchii Habsburskiej, a Opawa została stolicą tego nowego kraju koronnego.
Na przełomie XIX i XX wieku, pod wpływem procesów germanizacyjnych, szybko zmieniała się struktura etniczna miasta. Już na początku XX wieku Opawa liczyła około 30 tysięcy mieszkańców, z czego aż 92% deklarowało narodowość niemiecką, podczas gdy Czesi stanowili zaledwie 7%. Procesy te doprowadziły także do skutecznej rekatolicyzacji miasta — niemal wszyscy mieszkańcy wyznawali katolicyzm.
Nowe życie Opawy
Dynamika całego regionu uległa zmianie wraz z wybuchem I wojny światowej, która doprowadziła do upadku monarchii habsburskiej i ostatecznej likwidacji państwa austriackiego. W wyniku tych wydarzeń doszło do podziału Śląska Austriackiego pomiędzy nowo powstałą Polskę a Republikę Czechosłowacką. Właśnie do tej ostatniej trafiła Opawa, co ostatecznie zakończyło istnienie księstwa opawskiego.
Początkowo region funkcjonował jeszcze jako odrębna jednostka administracyjna, jednak w 1928 roku odebrano Opawie ten status, przez co miasto utraciło wiele dawnych przywilejów i znaczenie polityczne.
W 1938 roku Opawa została przejęta przez III Rzeszę, która ustanowiła tzw. rejencję opawską — odrębny okręg administracyjny z Opawą jako stolicą. Po ciężkich walkach w 1945 roku miasto zdobyła Armia Czerwona. Było to wówczas najbardziej zniszczone miasto w regionie. W kolejnych latach wysiedlono ludność niemiecką, a miasto zostało zasiedlone przez Czechów.
Po wojnie Opawę powoli odbudowywano. Otwarto Dům umění, w którym zaczęto organizować wystawy i wydarzenia kulturalne. Po upadku komunizmu miasto uzyskało status miasta statutarnego, co oznacza, że jego administracja działa w oparciu o lokalne prawo miejskie. Utworzono również Uniwersytet Śląski, podkreślając śląski rodowód i znaczenie Opawy w historii regionu.
Dziś mieszkańcy dumni są ze swojego śląskiego pochodzenia, co chętnie podkreślają na wiele sposobów. Sama Opawa pozostaje ważnym ośrodkiem kulturalnym, a także jednym z najważniejszych miast w historii całego Śląska.
Oko na Świat © Artur Gołębiowski